Samen met een opdrachtgever ben ik bezig met het samenstellen van een reader Schrijven in klare taal. Dit is erg leuk werk, waarbij ik regelmatig zelf met de neus op de feiten wordt gedrukt. Er valt nog genoeg te verbeteren aan mijn schrijfwerk! En dat is helemaal niet erg. Een mens leert zijn hele leven. Daarom deze blog over het gebruik van verwijswoorden.

Schrijven in klare taal gaat over hoe je een tekst opbouwt. Wat is je boodschap? Wie is je doelgroep? En het gaat over hoe je met kleine ‘trucjes’ ervoor zorgt dat de lezer het einde van je tekst haalt en niet halverwege afhaakt. Klare grammatica is ook een van de onderdelen. Hier is plaats voor uitleg over zaken als tangconstructies, naamwoordstijl en verwijswoorden. Over wat? Ja precies, ik moest ook even nadenken wat deze termen ook alweer betekenen.

Soms gebeurt er iets kleins waardoor je dingen niet meer vergeet. Zo vergeet ik nooit meer wat verwijswoorden zijn. Ik appte met mijn vriendinnen over een legpuzzel van 1000 stukjes waaraan ik bezig was. Onze kat vindt dat ook erg leuk speelgoed, met het gevolg dat ik regelmatig hele stukken opnieuw moest puzzelen. Uiteindelijk appte ik dus trots dat de puzzel voltooid was. Waarop een vriendin vroeg of ik de kat daarvoor in de gang had gezet. En mijn antwoord was: ‘Hahaha, nee, die heeft nog twee keer een stuk overhoop gegooid dus nu vond ik het tijd om hem af te maken.’

Dit tot grote hilariteit van mijn vriendinnen. Die uiteraard begrepen dat ik niet het arme beest een kopje kleiner had gemaakt. Dit voorbeeld laat wel goed zien wat de functie en het gevaar van verwijswoorden is. Het was handiger geweest als ik het woordje ‘hem’ had vervangen door ‘de puzzel’. Er staat overigens nog een verwijswoord in de zin. Namelijk het woord ‘die’. Het is duidelijk dat ‘die’ naar ‘de kat’ refereert.

Nu denk je vast: ‘dat is toch logisch?’ Ja, in heel veel gevallen is dat heel logisch. Op het moment dat je een tekst gaat schrijven, is het echter niet altijd logisch. Want de lezer kent je wellicht niet. Waardoor informatie die voor jou helder is, onbekend is voor de lezer. Voorkom dat je aannames doet en wanneer je twijfelt, kies dan altijd voor een uitleg of een andere zinsconstructie. Lees je tekst dus altijd even door alsof je een vreemde bent. Of laat de tekst door iemand lezen die niets van het onderwerp weet of jou niet goed kent. Zodat je op een juiste manier je tekst kunt afmaken.